Là một địa phương vốn có bề dày lịch sử, văn hóa lâu đời, Quảng Điền đang lưu giữ trong mình những truyền thống văn hóa phong phú và đa dạng, đặc biệt là trong tổ chức lễ hội và lễ cưới, lễ tang, góp phần tạo nên bản sắc riêng của địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, vẫn tồn tại nhiều yếu tố chưa phù hợp, gây lãng phí và ảnh hưởng tới đời sống, môi trường. Nhằm từng bước hình thành đời sống văn hóa mới, nếp sống văn minh, giữ gìn và phát huy thuần phong mỹ tục, đồng thời loại bỏ những hủ tục lạc hậu trong tổ chức tang lễ, huyện Quảng Điền đã triển khai thí điểm mô hình về “Thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang” ở một số địa phương và đạt nhiều kết quả tích cực.
Với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp và quyết tâm xây dựng nếp sống văn hóa mới của nhân dân các thôn, tổ dân phố, đến nay toàn huyện đã xây dựng được 6 mô hình về “Thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang” tại thôn Thành Trung (xã Quảng Thành); thôn Hạ Lang (xã Quảng Phú); thôn Tây Hoàng, thôn Nam Giảng (xã Quảng Thái); thôn Niêm Phò (xã Quảng Thọ) và tổ dân phố Uất Mậu (thị trấn Sịa).
Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, các mô hình “Nếp sống văn minh trong việc tang” đã phát huy hiệu quả tích cực và đạt được một số kết quả nhất định: đa số các đám tang không để tang quá 72 giờ (không kể ngày mất và ngày đưa); không còn tình trạng tổ chức ăn uống linh đình, dọn tiệc âm công khi đưa tang, việc ăn uống chỉ diễn ra trong nội bộ gia đình tang chủ; trong tiếp khách chỉ dùng nước chè, mứt gừng và hạt dưa, không tiếp bia, rượu, thuốc lá khi khách đến thăm viếng; tang lễ được tổ chức an toàn, văn minh, có bố trí bàn tiếp lễ, người bưng lễ, âm thanh mời khách viếng; không còn tổ chức các nghi lễ có tính chất mê tín dị đoan trong đám tang; thời gian của ban nhạc hiếu đảm bảo theo quy định không quá 22 giờ đêm và trước 5 giờ sáng, một số địa phương đã sử dụng đĩa nhạc tang thay cho phường bát âm nên rất thuận lợi và tiết kiệm; khi trong thôn đang có đám tang thì các gia đình còn lại không tổ chức hát karaoke di động, những gia đình có đám cưới sẽ không tổ chức tiệc tiên hoan văn nghệ vào đêm trước diễn ra hôn lễ; khi Ban điều hành thôn thông báo thời gian đưa tang, tất cả nam công dân trong độ tuổi đều tập trung đúng thời gian và thực hiện việc đưa tang theo quy định …
Ngoài ra, tình trạng đốt, rải, thả vàng mã, tiền Việt Nam… trong đám tang và khi đưa tang đã được hạn chế rất nhiều. Ở một số địa phương, khi trong thôn có đám tang, Ban điều hành thôn sẽ trực tiếp gặp và nhắc nhở, vận động người phụ trách việc rải, thả vàng mã nên hạn chế rải, thả vàng mã khi đưa tang, đặc biệt là những tuyến đường quy định không được rải vàng mã để đảm bảo vệ sinh môi trường.
Bên cạnh đó, Phòng Văn hóa và Thông tin đã phối hợp với UBND thị trấn Sịa, xã Quảng Phước, xã Quảng Thọ xây dựng mô hình “Tuyến đường văn minh không rải vàng mã khi đưa tang” và lắp dựng các bản “không rải vàng mã khi đưa tang” tại các trục đường chính ở trung tâm huyện lỵ, nơi có các cơ quan nhà nước đóng trụ sở, các đường liên thôn, liên xã, tỉnh lộ… Đến nay, toàn huyện đã lắp dựng được 07 bản “Tuyến đường văn minh không rải vàng mã khi đưa tang”. Sau một thời gian thực hiện mô hình “Tuyến đường không rải vàng mã khi đưa tang” cho thấy, tình trạng rải, thả vàng mã trên đường đưa tang được hạn chế rất nhiều, ý thức và việc chấp hành của người dân rất cao. Đa số các đám tang trên địa bàn huyện và các vùng khác đưa tang về địa phương khi đi ngang qua các tuyến đường có cắm bản “không rải vàng mã” đã nghiêm túc thực hiện.
Trong quá trình thực hiện mô hình “nếp sống văn minh, tiết kiệm trong việc tang”, một số địa phương đã có nhiều cách làm hay, hiệu quả trong thực hiện việc tang như: các gia đình có tang, sau khi tang lễ hoàn thành tùy điều kiện có thể ủng hộ cho quỹ của làng một số tiền nhất định để xây dựng các công trình phúc lợi cho cộng đồng như: mua sắm các dụng cụ, đồ lễ phục vụ việc đưa tang, xây cổng làng, đường làng hoặc điện chiếu sáng các xóm… Trong đó, tiêu biểu có tổ dân phố Uất Mậu (thị trấn Sịa), thôn Đồng Bào (Quảng Vinh), thôn La Vân Hạ (Quảng Thọ), thôn Tây Hoàng, Nam Giảng (xã Quảng Thái)…
Đặc biệt, ở làng An Xuân (gồm 3 thôn: An Xuân Đông, An Xuân Tây, An Xuân Bắc, xã Quảng An) đã xây dựng được khu nghĩa trang tập trung rất khang trang. Theo đó, trên khu vực nghĩa địa đã được quy hoạch, Ban quản lý nghĩa trang đã phối hợp với các bên liên quan xây dựng các vỏ mộ với diện tích phù hợp, mỗi người dân trong làng khi qua đời đến đăng ký với ban quản lý sẽ được “bán” một vỏ mộ để an táng (có thể mua thêm 01 vỏ mộ bên cạnh cho vợ hoặc chồng nếu cần). Mô hình này đã được toàn thể bà con nhân dân trong làng đồng tình ủng hộ và thực hiện nghiêm túc. Qua đó, đã góp phần tạo vẻ mỹ quan và văn minh tại khu vực nghĩa địa. Tránh tình trạng xây dựng lăng mộ trái phép, xa hoa lãng phí, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của địa phương.
Đây là những cách làm rất hiệu quả, vừa phát huy được tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái của cộng đồng. Đồng thời, góp phần tiết kiện thời gian, tiền của cho người dân, thể hiện nếp sống văn minh trong việc tang. Trong thời gian tới, Quảng Điền sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình này ở tất cả các thôn trên địa bàn toàn huyện và triển khai thêm một số nội dung mang tính chiều sâu, góp phần thực hiện có hiệu quả phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và “thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội” ở khu dân cư.
Thanh Loan