Những chiếc đèn, cái bình đông, ống nhòm, chiếc võng... - đã là những kỷ vật còn sót lại không nhiều nhưng nó chất chứa bao đau thương mất mát của 1 thời bom đạn, nó gói trọn bao kỷ niệm về một thời anh hùng của những con người đã đi qua bao mùa xuân khói lửa. Ông Nguyễn Xuy lúc bấy giờ là dân quân tự vệ tham gia đoàn biểu tình và cướp chính quyền vào thời điểm ngày 23/8/1945, luôn bồi hồi nhớ lại những ký ức về trận đánh năm xưa cùng đồng đội của mình. Ông Xuy nhớ lại  “Lúc bấy giờ tôi tham gia tự vệ cùng với các lực lượng và nhân dân đi biểu tình, lực lượng được chia làm 2 cánh quân, một lên phía lò rèn Huế, chi viện cho quân khu trị thiên một cánh đi từ Quảng Phú, Quảng Vinh  bao vây quân địch ở xunh quanh quận lỵ Quảng Điền và đánh chiếm cướp chính quyền, các mũi tiến công từ Quảng Thái, Quảng Lợi, Quảng Lộc, Đồn Sịa, Đồn phổ lại để giải phóng Quảng Điền vào ngày 23/8/1945”

    Ngoài các di tích, dấu tích của văn hoá Chăm Pa, thì vùng đất Quảng Điền còn lưu lại nhiều di tích lịch sử qua hai cuộc kháng chiến như di tích Đồn Phổ Lại, di tích Đồn Sịa, Địa đạo Quảng Thái, Hầm bí mật tại Phú Lương B, xã Quảng An, nơi nuôi dưỡng thương bệnh binh trong chiến dịch xuân Mậu Thân 1968, và còn rất nhiều địa điểm cách mạng khác...Để bảo tồn phát huy giá trị các di tích lịch sử trên địa bàn, thời gian qua UBND huyện Quảng Điền đã phát động phong trào sưu tầm, hiến tặng hiện vật, và đã được đông đảo quần chúng nhân dân, các cấp, các ngành, các địa phương trên địa bàn hưởng ứng tham gia, đến nay đã có trên 170 hiện vật là những công cụ dùng trong hai cuộc kháng chiến được nhân dân sưu tầm hiến tặng cho phòng truyền thống huyện, thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với lịch sử, luôn ghi nhớ công lao to lớn, những chiến công hiển hách đã không tiếc máu xương của các anh hùng liệt sĩ, để cho đất nước nở hoa độc lập. Trao đổi với chúng tôi bà  Lê Thị Hoa - Người nuôi  dấu cán bộ nằm vùng tại thôn Hà Cảng, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền cho biết “Năm 1968, tôi cùng chồng hoạt động bí mật tại địa phương, ban ngày chồng tôi đi chăn Trâu ngoài đồng, một mặt để nắm bắt tình hình của địch, mặt khác là tiếp tế cơm cho các đ/c đang ẩn nấp tại các khu nghĩa địa, lúc đó cây cối nhiêu nắm, địch sợ không dám vào sâu, trong nhà còn đào một căn hầm bí mật nuôi dấu hơn 10 đ/c cán bộ nằm vùng, ban ngày  ở dưới  hầm, ban đêm lại lên đi hoạt động.....”                                                  

35 mùa xuân đã trôi qua, biết bao thế hệ đã ngã xuống vì nền độc lập và tự chủ của dân tộc, từng ngõ xóm, từng con đường là những chiến công, là tinh thần đoàn kết, sự sẻ chia thắm đượm tình quân và dân vào thời điểm khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh và lúc này, tinh thần “ quân và dân như cá với nước” đã được thể hiện một cách rõ nét nhất bằng những gì đã cống hiến, đã hy sinh, các cựu chiến binh hôm nay và các chiến sĩ LLVT huyện Quảng Điền đã làm nên một mùa xuân vĩnh cửu cho đất nước và con người Việt nam./.

                                                        Việt Bình