Được thành lập vào giữa thế kỷ XIX, Đình làng Thuỷ Lập từng được sử dụng làm trụ sở của Uỷ ban kháng chiến huyện Quảng Điền, Tỉnh uỷ và Việt Minh Trung Bộ để chỉ đạo phong trào cách mạng ở địa phương. Đặc biệt, trong thời gian từ năm 1948 – 1949, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh – lúc này là bí thư Tỉnh uỷ đã về đình làng trực tiếp chỉ đạo phong trào hoạt động cách mạng nhằm đánh chiếm địch ở đồn Sịa và đồn Phổ Lại. Sau đó các trung đoàn 101, 95 cùng với các tiểu đoàn 19, 217, lực lượng vũ trang tỉnh làm nơi đóng quân. Sau này phát triển thành trường Sỹ quan Chính trị để đào tạo và cung cấp nhiều cán bộ sỹ quan cho các tỉnh Quân khu bốn. Tại đây, nhân dân xã Quảng Lợi đã đào 5 hầm bí mật và hệ thống giao thông hào để nuôi dấu và bảo vệ cán bộ hoạt động cách mạng.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đình làng Thuỷ Lập được chọn làm nơi đặt hộp thư mật liên lạc giữa các cơ sở Đảng ở địa phương để nắm tình hình hoạt động của địch. Đình làng còn là nơi dừng chân của đại đội C14 và đoàn 6 của Quân khu Trị Thiên để chuẩn bị đánh vào thành phố Huế. Đặc biệt, từ ngày 8 đến 12 tháng 3 năm 1975, tại đình làng, cán bộ và nhân dân huyện Quảng Điền đã tập hợp lực lượng nhằm đánh trả tập kích địch ở các đồn Quảng Thái, Sơn Tùng, đồn Sịa. Đến sáng ngày 23 tháng 3, sau khi đã củng cố lực lượng, quân và dân huyện Quảng Điền đã tập trung tại đình làng tiến đánh địch trên cả 3 hướng buộc địch phải trốn chạy. Đến 4 giờ chiều ngày 25 tháng 3 năm 1975, lá cờ đỏ sao vàng đã phất phới bay trên cột cờ của quận Quảng Điền. Quê hương được hoàn toàn giải phóng.  

            35 mùa xuân đã đi qua, mỗi đường làng, ngõ xóm của quê hương Quảng Điền đều có sự thay đổi rõ nét. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng cao. Trong mỗi bước phát triển của quê hương có máu xương của hàng nghìn người con ưu tú đã anh dũng hy sinh./.   

                                               Ngọc Kim